Is de tomaat nou een groente of een fruitsoort? Daar gaan we in dit artikel verder op in, maar er valt nog veel meer te vertellen over deze mooie rode vrucht. Het is een lieveling van menig keukenprins(es) want hij kleurt de gerechten vrolijk rood, geeft een lekkere smaak en zit boordevol vitaminen en mineralen.

Tomaat voedingswaarde

De tomaat bevat vele nuttige voedingsstoffen. Deze worden onderverdeeld in vitaminen, mineralen en calorieën. Maar uiteraard bevatten ze ook nog andere stoffen waaronder bijvoorbeeld koolhydraten, suikers en vezels. In dit artikel zullen we uitgebreid de eigenschappen van de tomaat gaan bespreken.

De tomaat is een favoriet wereldwijd en behoort tot de top van meest gezonde soorten groenten. In 10 jaar is de productie met bijna 30% gestegen. Wereldwijd is er ongeveer 5 miljoen hectare grond gebruikt voor de teelt van onze geliefde tomaat. China en India zijn de koplopers als je kijkt naar producenten van tomaten. Tomaten kun je in de supermarkt kopen of bij de groentespecialist.

De voedingswaarde van verschillende soorten tomaten

Verschillende soorten tomaten

Voedingswaarde van verse tomaat

Het Voedingscentrum heeft een lijst gemaakt van de voedingswaarden van 1 tomaat van 70 gram. Dit is natuurlijk een gemiddelde aangezien er zeker 150 verschillende soorten tomaten zijn.

  • Kcal: 16
  • Vet: 0,4 gram
    • Waarvan verzadigd vet: 0,1 gram
  • Koolhydraten: 2,1 gram
  • Vezels: 1 gram
  • Eiwit: 0,5 gram
  • Zout: 0 gram

Voedingswaarde van gepelde tomaat met zout in blik

Als je snel een tomaat wilt gebruiken in je gerecht, dan kun je er voor kiezen om een blikje tomaten te openen. Meestal zit hier wat zout bij, dus houdt hier wel rekening mee. Volgens het Voedingscentrum bevat 1 tomaat van 70 gram de volgende voedingswaarden:

  • Kcal: 14
  • Vet: 0,3 gram
    • Waarvan verzadigd vet: 0 gram
  • Koolhydraten: 2,1 gram
    • Waarvan suiker: 2,1 gram
  • Vezels: 0,7 gram
  • Eiwit: 0,5 gram
  • Zout: 0,68 gram

Voedingswaarde van gekookte tomaat

Zoals vele groenten (in deze blog zullen we de tomaat een groente noemen), kun je ook een tomaat koken. Bijvoorbeeld bij het maken van een heerlijke tomatensoep. Het Voedingscentrum heeft opgesomd welke voedingsstoffen 1 gekookte tomaat van 70 gram bevat:

  • Kcal: 15
  • Vet: 0,4 gram
    • Waarvan verzadigd vet: 0,1 gram
  • Koolhydraten: 2 gram
    • Waarvan suiker: 2 gram
  • Vezels: 0,9 gram
  • Eiwit: 0,5 gram
  • Zout: 0 gram

Voedingswaarde van tomatenpuree

De dikke pasta die we tomatenpuree noemen is gemaakt van gekookte tomaten (kan uren duren) waarbij, door het koken, het vochtgehalte is afgenomen. De pitjes en schillen zijn verwijdert en nog een keer wordt het overblijfsel gekookt tot er tomatenpuree overblijft.

Het geeft een intensere tomatensmaak. De tabel hieronder geeft de voedingswaarden van 100 gram 30% geconcentreerde tomatenpuree weer:

  • Kcal: 76
  • Vet: 0 gram
    • Waarvan verzadigd vet: 0 gram
  • Koolhydraten: 14 gram
    • Waarvan suiker: 10 gram
  • Vezels: 2,9 gram
  • Eiwit: 3,5 gram
  • Water: 78,6 gram

Voedingswaarde tomatenpassata

Wellicht zijn er nu mensen die het fenomeen tomatenpassata niet kennen, maar als we zeggen dat het eigenlijk gewoon een chique naam is voor gezeefde tomaten dan kent men dat over het algemeen wel.

Tomatenpassata is een heel handig hulpmiddel in de keuken voor als je bijvoorbeeld snel een tomatensaus wilt maken. Volgens het Voedingscentrum heeft 1 eetlepel van 25 gram tomatenpassata de volgende voedingsstoffen:

  • Kcal: 4
  • Vet: 0 gram
    • Waarvan verzadigd vet: 0 gram
  • Koolhydraten: 0,8 gram
    • Waarvan suiker: 0,8 gram
  • Vezels: 0,1 gram
  • Eiwit: 0,2 gram
  • Zout: 0,23 gram

Voedingswaarde van zongedroogde tomaat

Een absolute topper voor gerechten met een Italiaanse of Spaanse inslag. Je kunt ze in een potje kopen (vaak op basis van olie) of bijvoorbeeld in een zakje. Uiteraard kun je zelf ook je tomaatjes drogen, maar dat is best een intens proces waar wat tijd in gaat zitten.

Overigens is het niet helemaal duidelijk of zongedroogde tomaten, die je bijvoorbeeld in de supermarkt koopt, nou echt volledig in de zon worden gedroogd. Er is in Nederland namelijk niet vastgelegd wanneer je zongedroogde tomaten zo mag noemen, er zijn geen regels over de specifieke manier van drogen waaraan producenten zich moeten houden.

Volgens het Voedingscentrum heeft 1 zongedroogde tomaat van 15 gram de volgende voedingswaarden:

  • Kcal: 50
  • Vet: 0,4 gram
    • Waarvan verzadigd vet: 0,1 gram
  • Koolhydraten: 8,4 gram
    • Waarvan suiker: 5,6 gram
  • Vezels: 1,8 gram
  • Eiwit: 2,1 gram
  • Zout: 0,77 gram

Verschillende tomaten en hun voedingswaarde

Zoals bij meerdere groenten heeft de tomaat veel variaties. We zullen van de 5 meest bekende, gegeten en / of gekochte tomatensoorten de verschillende voedingswaarden op een rijtje zetten.

Voedingswaarde Cherrytomaatjes

  • Cherrytomaat / Kerstomaat / Snoeptomaatjes / 100 gram
    • Kcal: 31
    • Vet: 0,8 gram
      • Waarvan verzadigd vet: 0,1 gram
    • Koolhydraten: 4 gram
      • Waarvan suiker: 4 gram
    • Vezels: 2 gram
    • Eiwit: 0,9 gram
    • Natrium: 10 mg
  • Vleestomaat / 100 gram
    • Kcal: 19
    • Vet: 0,2 gram
      • Waarvan verzadigd vet: 0,04 gram
    • Koolhydraten: 4,04 gram
      • Waarvan suiker: 2,77 gram
    • Vezels: 1,2 gram
    • Eiwit: 0,91 gram
    • Natrium: 6 mg
  • Pomodori Tomaat / Roma Tomaat / 100 gram
    • Kcal: 23
    • Vet: 0,5 gram
      • Waarvan verzadigd vet: 0,1 gram
    • Koolhydraten: 3 gram
      • Waarvan suiker: 3 gram
    • Vezels: 1,5gram
    • Eiwit: 0,7 gram
    • Natrium: 0 mg
  • Trostomaat / 100 gram
    • Kcal: 22
    • Vet: 0,5 gram
      • Waarvan verzadigd vet: 0,1 gram
    • Koolhydraten: 3 gram
      • Waarvan suiker: 3 gram
    • Vezels: 1 gram
    • Eiwit: 0,7 gram
    • Natrium: 0 mg
  • Coeur de Boeuf / 100 gram
    • Kcal: 19
    • Vet: 0,5 gram
      • Waarvan verzadigd vet: 0,1 gram
    • Koolhydraten: 2,4 gram
      • Waarvan suiker: 2,4 gram
    • Vezels: 1,3 gram
    • Eiwit: 0,6 gram
    • Zout: 0 mg

Gezondheidsvoordelen van de tomaat

voedingswaarde tomaat

Alle groenten en fruitsoorten zijn gezond door de (meestal) hoge concentratie aan vitaminen en mineralen. Zo is het ook bij de tomaten. Hierdoor hebben ze een goede invloed op ons lichaam. Graag willen we toelichten waarom en waarvoor het eten van tomaten goed is voor je.

Versterkt het immuunsysteem

Vitamine C is de grootste bijdrager aan een sterk(er) immuunsysteem. Tomaten bevatten per 80 gram ongeveer 14,4 mg aan vitamine C. Een volwassen persoon heeft 75 mg vitamine C per dag nodig.

Naast vitamine C heb je ook de (kleur)stof lycopeen die erg gunstig is voor je immuunsysteem en zou bijdragen aan een gezondere prostaat (en zou zelfs de genen in prostaatkankercellen manipuleren waardoor ze minder tot niet groeien en overleven).

Goed voor botten en kraakbeen

Magnesium zorgt voor sterke botten en ondersteuning van het kraakbeen. Gelukkig heeft de tomaat hiervan voldoende, dus is het zeker voor wat oudere mensen aan te raden om regelmatig tomaten te eten.

Ook vitamine C draagt bij aan gezondere botten en kraakbeen. Lycopeen dat ook veel in de tomaat zit houdt je botten sterk. Verder is de vitamine K van de tomaat van belang om de botdichtheid in stand te houden en hierdoor minder kans te hebben op botbreuken.

Tomaten houden je darmflora in evenwicht

Door de vezels en het vocht dat in de tomaten zit, wordt ook gelijk je darmflora in evenwicht gehouden en kan obstipatie voorkomen worden. De combinatie van vocht en vezels zorgt ervoor dat er meer volume aan je ontlasting wordt gegeven en soepel zal blijven.

Voorkomt maag- en darmkanker

Mensen van Sbarro Health Research Organisation (SHRO) hebben onderzoek gedaan naar de relatie van tomaten ten opzichte van maag- en darmkanker. Ze zijn tot de conclusie gekomen dat de vereenvoudiging en groei van kankercellen die kwaadaardig zijn kon worden ingeperkt door gebruik te maken van tomatenextract.

Als je wordt behandeld met tomatenextract gemaakt van 2 verschillende planten (die getest werden door SHRO), lijkt dit van grote invloed te zijn om uitzaaiing van kanker in te perken of zelfs voorkomen.

Helpt huid en haar te verbeteren

Als je snel verbrand in de zon is het aan te raden om tomaten te eten aangezien de antioxidant lycopeen hierin zit. Deze helpt het verbranden tegen te gaan. Lycopeen is de kleurstof waardoor de tomaat zijn mooie rode kleur heeft.

Vitamine C helpt ook bij het elastisch houden van de huid. Ook de schadelijke effecten van het roken kunnen worden verminderd door de inname van vitamine C.

Goed voor je bloed-, hart- en vatenstelsel

Door de hoge concentratie kalium, draagt het eten van de tomaat bij aan een gezonde bloeddruk. Bij een te hoge bloeddruk maak je meer kans op vaat- en hartziekten. Ook de redelijk hoge hoeveelheid bètacaroteen helpt bij het ondersteunen tegen hart- en vaatziekten.

Naast het kalium en bètacaroteen bevatten tomaten ook allerlei antioxidanten (zoals lycopeen) met een LDL-cholesterol- en bloeddrukverlagende werking. Dit is met name goed voor mensen met een hoge bloeddruk. De vitamine C in de tomaten draagt ook bij aan een sterker hart-, bloed- en vatenstelsel.

Houden je longen gezond

Doordat de tomaat bètacaroteen bevat zorgt hij ervoor dat je longen gezond blijven. De vitamine C beschermt je lijf tegen verschillende bacteriën, parasieten, virussen en schimmels, welke ook in je longen kunnen voorkomen.

Goed voor de ogen

Door de lycopeen in de tomaten zullen ook je ogen onderhouden worden, want lycopeen zorgt er namelijk voor dat ze gezond blijven. Het is handig om te weten dat lycopeen beter wordt opgenomen als je het in combinatie neemt met wat gezond vet (avocado of olijfolie bijvoorbeeld).

Maakt witte en rode bloedlichamen aan én goed tijdens de zwangerschap

Doordat een tomaat rijk is aan foliumzuur zorgt hij dat de witte en rode bloedlichamen worden aangemaakt. Foliumzuur is dus niet alleen maar goed bij of voor zwangerschappen, maar toch staat het vooral bekend als must eat als je zwanger bent of wilt worden.

Tijdens de zwangerschap zorgt foliumzuur ervoor dat je minder risico hebt op een kindje met een aangeboren afwijking. Deze antioxidant helpt bij het zwanger worden aangezien het helpt bij de vruchtbaarheid. Foliumzuur wordt ook wel vitamine B11 genoemd.

Hoe wordt de tomaat in de keuken gebruikt?

De veelzijdige tomaat kun je op vele manieren in de keuken gebruiken. Je kunt er bijvoorbeeld een lekkere soep van maken, (pasta / pizza) saus, salsa of een heerlijke tomaten frito. Bakken, grillen, uit de oven,, zongedroogd of gewoon rauw. Zo een beetje alles dat je kunt bedenken, kun je met de tomaat.

Blokjes

Maar hoe moet je nou fatsoenlijk een tomaat in blokjes snijden zonder dat je er direct pulp van maakt?

  • Mes: Het begint natuurlijk met het juiste mesje; neem een scherp mes met kartels (dit werkt naar ons idee net iets beter dan een ‘glad’ mes).
  • Snijplank: Neem het liefst een plank met een geul waar je sap in kan lopen en het liefst geen glazen plank aangezien je mes daar snel bot van wordt.
  • Tomaten: Uiteraard heb je tomaten nodig als je ze wilt gaan snijden. Kies tomaten met het juiste formaat, juiste (hoeveelheid) vruchtvlees en de juiste kleur voor het gerecht dat je gaat maken.

Goed, nu weten we wat we nodig hebben, maar hoe nu verder? Je begint ermee om het kroontje van de tomaat te halen als die eraan zit. Erna snij je de tomaat doormidden (je kunt eerst nog de wat hardere witte of lichtkleurige kern eruit halen). Van iedere helft snij je horizontaal plakken, iedere plak snij je weer in blokjes en je bent klaar!

Plakken

Gebruik dezelfde attributen als hierboven. Je snijdt de tomaat niet door de helft, maar houdt hem heel. Vervolgens snij je, zonder je vingers hierbij mee te snijden, de tomaat in plakken van de gewenste dikte.

Zonder zaadjes

Sommige mensen zweren erbij om de pitjes uit de tomaat te halen voor het maken van bijvoorbeeld een salsa of guacamole, het wordt hierdoor niet te waterig. Het is redelijk simpel om te doen, maar je verliest wel een redelijk deel van je tomaat.

Je snijdt de tomaat in partjes en snij met je mes hierna tussen het vlees en de pitjes. Schep de pitjes eruit en je kunt aan je salsa beginnen.

Ontvellen

Om je tomaat te ontvellen kook je simpelweg water in een (grote) pan. Kruis de tomaten boven en onderop met een mesje.

Dompel nu je de tomaten enige seconden in het kokende water. Doe ze hierna onder de koude kraan en je kunt het velletje er zo af trekken.

Groente of fruit?

Of de tomaat een groente of een fruitsoort is, dat hangt af van hoe je het bekijkt. Je kunt groenten en fruit namelijk op verschillende manier indelen. Volgens de wet is de tomaat een groente. We geven een korte opsomming van de manieren om deze indeling te maken:

  • Plantkundig: Als je kijkt naar de plantkundige benadering, dan is een tomaat fruit. Dit komt omdat in het plantkundige iets als fruit wordt gezien wanneer het deel van de bloem eetbaar is, of dat wat zich na de bloem ontwikkeld eetbaar is. Bij een tomaat is dit het geval.
  • Tuinbouwkundig: Volgens de tuinbouwkundige benadering is de tomaat een groente. Wanneer iets aan een kruidachtige plant groeit, dan wordt dat tuinbouwkundig als groente beschouwd. Een houtachtige plant brengt fruit voort in deze benadering.
  • Culinair: Als je kijkt vanuit een culinair opzicht, dan is het niet belangrijk hoe iets groeit, maar meer waar het voor wordt gebruikt tijdens het eten. In dit geval is een tomaat een groente. Het is namelijk in de culinaire wereld zo dat alles dat je het gebruikt in het hoofd-, voor- en bijgerecht, dan is het een groente, anders (bij het dessert) is het een fruitsoort.

Waar komen de meeste tomaten vandaan?

Tomaten groeien bijna overal, maar er is een top met producenten van de tomaat wereldwijd. China is de absolute topper met meer dan 56 miljoen ton productie volume in een jaar, hierna is India een goede tweede met meer dan 18 miljoen ton geproduceerde tomaten per jaar. Nederland doet het niet slecht met een 22e plaats; 900.000 ton tomaten per jaar.

De top 12 van de landen die de meeste tomaten produceren:

Lijst van landen per tomatenproductie
LandProductie (ton)Productie per persoon (kg)Oppervlakte (Hectare)Opbrengst (kg / hectare)
China56.423.81140,481.003.99256.199,5
India18.399.00013,767760.00024.209,2
Verenigde Staten van Amerika13.038.41039,78144.41090.287,4
Turkije12.600.000155,92188.27066.925,2
Egypte7.943.28581,472199.71239.773,7
Italië6.437.572106,518103.94061.935,3
Iran6.372.63377,946159.12340.048,4
Spanje4.671.807100,12654.20386.191,7
Brazilië4.167.62919,8963.98065.139,6
Mexico4.047.17132,44593.37643.342,9
Russische Federatie2.986.20920,331118.45125.210,5
Oezbekistan2.648.01781,09361.09743.341

Bron: Atlasbig